Böbrek üstü bezleri adrenal bezler olarak da adlandırılan ve vücuttaki çok önemli hormonal ve kimyasal faaliyetleri düzenleyen  organlar olarak tanımlanır. İki böbreğin üst kısmında bulunurlar, böbreklerden ayrı organlar olup ve üçgene benzeyen şekilleri vardır.

Adrenal bezinin iç (medulla) ve dış (korteks) kısmında farklı alanlarda farklı hormonlar üretilir ve dolaşıma  geçerek sistemik etki yaparlar. İç kısımdan salgılanan hormonlar ; Adrenalin , noradrenalin ve dopamindir ,kalp atışı ve tansiyon gibi vücut fonksiyonlarını  etkilemektedir. Dış kısımdan salgılananlar ise kortizol , aldesteron , androjenlerdir ve vücuttaki karbonhidrat , yağları kontrol eder, sıvı elektrolit dengesi ,seks karakterleri üzerinde etkilidir.

Hastalıkları ve Belirtileri  Böbrek üstü bezlerinin bozulması bez dışındaki farklı etkenlerden meydana geldiği gibi  adrenal bezinin ürettiği hormonların aşırı bir şekilde azalması ya da artmasıyla da böbrek üstü bezi hastalıkları meydana gelebilmektedir. Bu hastalıklardan ilki Cushing sendromu olarak bilinir.

Cushing Sendromu Vücutta aşırı kortizol oluşmasına bağlı olarak birkısım  anormalliklerden dolayı oluşur. Daha çok 20 ile 50’li yaşlar arasında görülmektedir. Stereoidlerin aşırı ya da uzun süre kullanılmasına bağlı olarak ortaya çıkar. Hipofiz bezinde görülebilecek bir diğer tümörde de kortizolün aşırı üretiminden kaynaklanabilir. Cushing sendromuna yakalananların yüz görünümü değişmektedir. Daha dolgun ve yuvarlak bir yüz görünümü ortaya çıkar. Omuzlar arasında da aşırı bir yağ birikimi gözlemlenebilir. Ayrıca bu hastalığa yakalananlarda %90 oranında obezite, %80 oranında yüksek tansiyon ve diyabet ve ayrıca %80 oranında güçsüzlük durumu ortaya çıkabilir. Cinsel bozuklukların görülme oranı ise %70 olarak belirlenmiştir. Bu hastalığın teşhisi konulurken hastanın fiziki muayenelerinden tıbbi geçmişine kadar tüm test sonuçlarından yararlanılmaktadır. Ayrıntılı bir inceleme için de MR ya da tomografi teknikleri kullanılır.

Feokromositoma Adrenal bezinin iç kısmında üretilen salgılarda oluşan bozulmaya bağlı olarak bir tümör ortaya çıkar ve daha çok iyi huyludur. Günümüzde sıkça görüldüğü söylenemez fakat kontrolsüz yüksek tansiyonla birlikte kendini gösterebilir. Bu hastalığın belirtileri arasında ise aşırı terleme, kalp çarpıntıları ve baş ağrısı bulunur.Yüksek tansiyon hastalarının özellikle bu konu hakkında dikkat etmeleri gerekiyor. Düzenli olarak kan ve idrar testleri yaptırmaları önemlidir.Ayrıca MR ve tomografiden de yararlanılması gerekiyor. Bu hastalık için gerekil tedavi yapılmazsa ölümcül sonuçlara neden olabileceğini de belirten uzmanlar ayrıca kalp ve aşırı böbrek hasarı gibi durumların da ortaya çıkabileceğini vurguluyor.

Adrenal bezinde kanser görülürmü ?  Milyonda bir görülebilen bu hastalıkta ise bezlerin deformiteye bağlı olarak hormon salgılama işlevinde bozukluk görülmektedir. Cushing sendromuna benzer bir şekilde aşırı kilo artışı ile vücut tüylenmesinin yanı sıra yüksek tansiyon ve kilo artışı ile kendini belli eder. Yine tomografi ve MR uygulamasıyla tetkikler yapılabilir.

Hiperaldosteronizm Aldosteron hormonunun aşırı üretilmesi sonucu potasyum ve sodyum düzeylerini kontrol eden hormonların çok miktarda üretilmesine  sebep olur ve yüksek tansiyona yol açar. Bu hastalık ise 30 ile 50’li yaşlar arasındaki kadınlarda daha sık görülebilir. Adrenal bezindeki iyi huylu bir tümörden meydana gelir.

Böbrek Üstü Bezi Yetmezliği Günümüzde birçok böbrek hastasında görülebilen bir durum olan böbrek üstü yetmezliği daha çok böbrekte bulunan farklı bir hastalığın ihmalinden kaynaklanmaktadır. Böbrek üstü bezi yetmezliği tıp dilinde addison hastalığı olarak bilinir.Ayrıca hastalığın erken teşhisi de çok önemlidir. Hastalığın oluşum sürecinden sonra kişilerde büyük sorunlar oraya çıkar ve üretilen hormonların bozulmasıyla beraber uykusuzluk, halsizlik ve huzursuzluk baş gösterir. Böbrek üstü bezi yetmezliğinin nedenleri arasında ise böbrek damar tıkanıklıkları, hastaların sıklıkla alkol ve sigara tüketmesi, vücutta oluşan tümörler ve enfeksiyonlar bulunur.Böbrek üstü yetmezliği ortaya çıkan kişlerde hormon sorunları meydana gelir. İş ve gündelik hayatında sıklıkla sorunlar yaşamaya başlayan hastalar böbrek üstü bezlerinin düzenlediği kan şekerinin depolama işlevinin sağlanamamasından kaynaklı kronik baş dönmeleri yaşar. Bu sorunlar böbrek üstü bezi yetmezliği görülen kişilere kaçınılmaz sonuçlardır. Ayrıca kişilerde aşırı depresyon hali de gözlenebilir. Yapılması gereken ilk şey doktor tavsiyelerine uymak ve kısa sürede tedavi sürecine başlamak olacaktır.

Böbrek Üstü Bezi Sorunları Tedavi Yöntemleri Bu hastalığın çeşidine göre farklı tedavi yöntemleri vardır. Dikkat edilmesi gereken ilk durum ise erken teşhis ve hızlı tedavi sürecine başlamak olacaktır.

Cushing Sendromu Tedavisi Başlangıçta ilaçlarla yapılan tedavi süreci daha sonra ameliyat ile sürdürülebilir.Hipofiz Adenoması: Beynin alt kısmında yer alan hipofiz salgı bezinin kontrolsüz bir şekilde büyümesi ve aşırı miktarlarda kortikotropin salgılaması durumunda ortaya çıkar. Hipofiz bezi kaynaklı olarak ortaya çıkan bu tümörün ameliyat uygulamasıyla alınması söz konusudur. Bu yüzden kısa sürede tedavi sürecine başlanması gerekir.

Feokromositoma Bu hastalıkta ilk olarak yüksek tansiyon ilaçlarıyla hastalık kontrol altına alınmaya çalışılır. Uygulama başarısız olduğunda ise ameliyatla böbrek üstü bezi alınabilir.

Hiperaldosteronizm Laparoskopik ameliyatı ile uygulanmaktadır. Hastada yüksek tansiyon var ise hastalığın ilerleyişine göre ilaç tedavisine devam edilir.

Böbrek Üstü Bezi Tedavilerinden Beklentiler Bu hastalıkla ilgili tüm beklentiler olumlu olabilmektedir. Gerekli müdahaleler sağlandığı sürece tam iyileşme sürecine giriş sağlanır. Ancak böbrek üstü bezi yetmezliğinde geri dönüşü olmayan bir sürece girilebileceği için tedavisi mümkün olan uygulamalara bir an önce başlanması gerekir.

Teşhis uygulamalarında kesin sonuçlar alınabilmektedir. Tedavi aşamasında  tanı konulur konulmaz ilaç ile başlayan süreçten  olumlu yanıtlar alınmadığında ameliyat planlamasına geçilmektedir. Ayrıca en çok tercih  tanı metodları ile (MR ve tomografide ) kesin sonuçların alındığını da bilmeniz önemlidir.

Böbrek Üstü Bezi Adenomları 

• Böbreküstü bezinde rastlantı ile saptanan kitleler sık görülmekte ve özellikle yaşlanma ile sıklıkları artmaktadır.Böbreküstü bezi adenomu hastalarda; yüksek tansiyon, pozisyon değişimi ile ani düşen tansiyon, nabız yüksekliği, göz bozuklukları, deride kıllanma artışı ve gebelerde olduğu gibi çatlaklar gelişmesi, gövdesel şişmanlık, erkeklerde memelerde büyüme gibi muayene bulguları olur.
• Bu kitleler genellikle (%70-80) herhangi bir cerrahi tedavi gerektirmeyen, iyi huylu ve fazla hormon üretimine neden olmayan kitlelerdir.
• Rutin klinik yaklaşım, radyolojik tetkikler ile iyi huylu/kötü huylu ayrımını yapabilmek ve hormon testleri ile kitle ilişkili fazla homon salgısı olup olmadığını ortaya koymaktır.
• Bilgisayarlı Tomografi veya Manyetik Rezonans testleri ile %90 ‘ın üzerinde bir güçle iyi huylu/kötü huylu ayrımı yapılabilmektedir.
• Cerrahi, kuşkulu kitlelerde, aşırı hormon yapımı ile ilişkili bulgular saptandığında veya kitlenin boyutu izlemde 10 mm’den fazla büyür ise önerilmektedir. Böbreküstü bezi adenomu durumunda 4 santim üzerindeki büyüklükten sonra kanser riski başlar ;
  ” TEDAVİDE, LAPAROSKOPİK VEYA ROBOTİK CERRAHİ TERCİH EDİLMEKTEDİR “.  Ameliyatlar üç veya dört delikten laparoskopik olarak güvenle yapılmaktadır. Laparoskopik ameliyatın avantajı ameliyat ağrısnın daha az olması, erken işe dönülmesi ve bir veya yarım santimlik deliklerden büyük ve kötü görünümlü kesi izleri olmadan ameliyatın güvenle yapılmasıdır.