Safra Kesesi ve Safra Yolları Hastalıkları

Karın boşluğunun sağ üst bölgesinde karaciğere sıkı komşuluk içinde bulunan ve özellikle yağ sindiriminde kolaylaştırıcı etkili safrayı depolamakla görevli bir organdır. Hasatalık hallerrinde karın üst tarafında, sırta ve omuza vuran safra kesesi  ağrısı, bilinen en şidettli ağrılardan biridir . Bu ağrının özellikle ağır, yağlı yemeklerin ardından çok daha şiddetli yaşanması durumunda safra kesesi taşlarından şüpheleniliyor. Safra kesesi taşları  organın en sık görülen hastalığıdır. Safra kesesi her ne kadar karaciğerin komşuluğunda, safranın depolandığı bir organ olsa da anatomik olarak karaciğerin bir parçası olarak tanımlanıyor.

Safra kesesi taşı neden ve nasıl oluşuyor ? Safranın içinde erimiş ve  askı halinde bulunan maddelerin oranlarında bir bozulma olduğunda içeriğin bileşimi ve homojenliği değişiyor,çökme ortaya çıkıyor. En sık kolesterol çökmeleri görülüyor ancak nadiren kan yıkımının olduğu bazı kan hastalıklarında, bilirubin taşları oluşabiliyor. Kristaller halinde oluşan çökeltiler zamanla birleşerek küçük parçacıklar haline gelince de “safra çamuru” olarak tanımlanan birikim oluşuyor. Bazen de 3 ile 5 cm’ye kadar büyümüş taşlar görülebiliyor. Çok küçük parçacıklar safra ile birlikte onikiparmak bağırsağına geçebilirken, safra kesesinde veya kanalda kalan ve giderek büyüyen taşlar kanalı tıkayabiliyor.

Tıkanma sarılığı nedir ?  Kanal içindeki taşlar, onikiparmak bağırsağı ile bağlantı yerindeki  Oddi  sfinkteri  adı verilen darboğazın tıkanması sonucu kanalda tıkanmaya ve şişmeye neden olabilir. Bunun sonucunda safra kesesi şişer, karaciğer içindeki safra yollarında da basınç artar. Karaciğer kanı iyi süzemez ve kandaki bilirubin maddesi yükselerek, “tıkanma sarılığı” adı verilen hastalık ortaya çıkar. Safra kesesi taşlarının en korkulan komplikasyonlarındandır.

Safra kesesi taşı belirtileri nelerdir ? Safra kesesi taşında, karnın sağ üst tarafında, sırta ve omuza vuran bir ağrı varlığı, kalp krizi belirtileriyle karıştırılabiliyor. Bu ağrı, özellikle ağır yağlı yemeklerin ardından çok daha şiddetli yaşanır, çünkü yağlı yemeklerin sindirimi için safranın içindeki maddelere daha fazla gereksinim duyuluyor. Bazen küçük taşların keseden düşerken “safra yolları koliği” ortaya çıkıyor ve sancıya neden oluyor. Hastada üşüme, titreme ve ateş varsa, bu durum safra kanallarında iltihap (kolanjit) olduğuna işaret ediyor, akut pankreatitte ise belirtiler daha şiddetli görülüyor.

Akut pankreatit nedir ? Küçük taşlar pankreas kanalının tıkanmasına yol açarak pankreasın iltihaplanıp, şişmesiyle seyreden “akut pankreatit”e neden olur. Safra taşlarına 40 yaşından sonra daha sık rastlanıyor. Doğurganlığa ve östrojen hormonuna bağlı olarak, kadınlarda daha fazla görülüyor. İleri yalşlarda pankreatit kliniği daha ağır seyretme eğilimindedir.

Safra kesesi taşı belirtileri nelerdir ? Safra kesesi taşları uzun süre sesiz ,hiç klinik bulgu vermeden oluşabildiği gibi karnın sağ üst tarafında, sırta ve omuza vuran yanıcı,batıcı tarzda ağrı en sık bulgudur. Şiddetli olduğunda kalp krizi belirtileriyle karıştırılabiliyor. Bu ağrı, özellikle ağır yağlı yemeklerin ardından çok daha şiddetli yaşanır, çünkü yağlı yemeklerin sindirimi için safranın içindeki maddelere daha fazla gereksinim duyulur. Ağrının yanısıra hazımsızlık,bulantı ,kusma da sık görülen bulgulardır. Kimi zamanda  ilk belirtiler en çok korkulan ,hayati tehlike oluşturan  komplikasyonlarla  beraber görülür. Küçük taşların keseden düşerken “safra yolları koliği” ortaya çıkıyor ve sancıya ,kimi zamanda safra kesesi iltihabı (akut kolesistit)e neden oluyor. Hastada üşüme, titreme ve ateş ve sarılık  varsa, bu durum safra kanallarında iltihap (kolanjit) olduğuna işaret ediyor. Karnın geneline yayılan ve çok şiddetli ağrı kese perforasyonu  yani safra kesesi delinmesine işaret edebiliyor. Akut pankreatitte ise belirtiler daha şiddetli görülüyor.

Safra kesesi taşı tanısı  nasıl konulur ? Safra kesesi hastalıklarına tanı koymada, en sık ultrasonografiden yararlanılıyor. Ultrasonografi incelemesi sırasında sabah açlığı ,tetkikin başarısını arttırır, ucuz ,tekrarlanabilen,radyasyon riski olmayan  ve yaygın uygulanan  basit bir çalışmadır. Safra yollarında da taşla ilgili bulgu ve hastalık olduğunda MR-MRCP, endoskopik değerlendirme ve ERCP tetkikleri de gereklidir.

Safra Kesesi Polipleri

Sık görülen bir diğer safra kesesi hastalığıdır. Kadın ve erkekte görülme sıklığı eşittir. Polip tek veya çok sayıda olabilir, tanı ultrasanografi ile konulur. Kansere dönüşüm riski olduğu için ameliyatla tedavi edilmelidir.

Benzer makaleler